Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailearen aldeko Mugimenduak balorazioa
Hezkuntza Legea onetsi ondoren, Ministerioak elkarrizketa bat abiarazi du, UNESCOk eskatzen duen moduan, hezkuntza oso-osorik berrasmatu.. Horretarako, irakaskuntza-lanbidea erreformatzeko 24 proposamen egin ditu. Beraz, hausnartzeko unea da: nola izango dira gai etorkizuneko hezitzaileak euren ikasleek ahalik eta gehien ikasteko? Garrantzitsuena den hori ikasteko? Tokiko eta munduko errealitatean hiritar arduratsu, kritiko, kontziente eta parte-hartzaile bihurtuko dituen hori? Beraz, hamarkadako elkarrizketa hori da, Espainiako hezkuntza-sistemak 700.000 irakasle baino gehiago baititu Lehen eta Bigarren Hezkuntzan, baita 8 milioi ikasle inguru ere.
Beraz, Ministerioak galdetu beharko luke zer behar duten irakasleek ikasle guztiek garapen jasangarria sustatzeko beharrezko ezagutza teoriko nahiz praktikoak eta gaitasunak lor ditzaten, besteak beste giza eskubideekin, genero-berdintasunarekin, bakearen eta indarkeriarik ezaren kulturaren sustapenarekin, munduko hiritartasunarekin, kultura-aniztasunaren balorazioarekin eta kulturak garapen jasangarriaren alde egindako ekarpenarekin lotutako hezkuntzaren bidez (4.7 xedean adierazten den moduan).
Hala ere, dokumentuaren hasieran Espainiako egungo lanbidea arautzen duten lege-esparruetan oinarritutako diagnostiko bat jasotzen da, eta 2021eko uztailean onetsitako Garapen Jasangarrirako Estrategiaren hutsunea sumatu dugu. Estrategia hori Ministerio guztien mahai gainean dago, eta Espainian 2030 Agenda betetzeko ibilbide-orria jasotzen du. Agendaren laugarren helburuak kalitateko hezkuntza aipatzen du, eta hori funtsezko eskubidea da pobreziatik irteteko, gainerako eskubideak oso-osorik erabiltzeko eta garapen jasangarriaren alde egiteko. 4.7 xedean aurreikusten denez, ikasle guztiek jaso behar dituzte garapen jasangarria hezkuntzaren bidez sustatzeko beharrezko ezagutza teoriko eta praktikoak, baita gainerako helburuak zeharka betetzeko ere. Beraz, beharrezkoa da irakasleen rolaz berriro hausnartzea Espainiako hezkuntza-sisteman, eta elkarrizketa hori, aspalditik eskatu arren, ez da oso argigarria proposamenei dagokienez. Izan ere, dokumentuan ez dira jasotzen forma emango dioten arau edo programak, proposamenez arduratuko diren agintaritza edo instantziak eta horien oinarria izango den memoria ekonomikoa. Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailearen aldeko Mugimenduak proposamenetako batzuk baloratu ditu, hezkuntza-elkarrizketan sakontzeko, eta irakasleen hasierako prestakuntzan eta etengabeko prestakuntzan oinarritutakoak jorratuko ditugu.
- Irakaskuntza Gaitasun Profesionalen Esparruek eskaintzen duten tresna txalotzen dugu, aukera ematen baitu zehazteko zer den irakasle on bat eta zeintzuk izan behar diren haren ezaugarriak. Identifikazio hori urrats eraginkorra da gaitasun horien barruan hiritartasun globalaren berezkoak agertzeko, hau da, irakaslea gai izatea tokiko eta munduko errealitatea modu kritikoan ulertzeko, nola sustatzen duen ikasleen parte-hartzea, ikaskuntza sozioemozionala, esanahiena eta esperientziena, nola erabiltzen dituen metodologia kritiko, hausnartzaile eta kolaboratzaileak eta nola ikasi eta sartzen duen irakaskuntza-praktika ikastetxearen ingurune komunitarioan.
- Azpimarratzen dugu gaitasun esparruak irakaskuntza-lanbidea osatzen duten gainerako piezekin lotu behar direla: hautaketa-mailan, hasierako prestakuntzan, irakaskuntzara erakartzean eta karrera profesionalaren garapenean.
- Irakasleen Prestakuntzarako Unibertsitate Masterraren eskaintza berrikustean, funtsezkotzat jotzen dugu bermatzea Garapen Jasangarrirako Helburuekin eta 4.7 xedearekin lotutako gaitasun eta edukiak lantzen direla.
- Balorazio positiboa ematen diogu irakasle izateko gaikuntza ematen duten unibertsitate-tituluen ikasketa-planen edukiak berrikusteko proposamenari, baina handinahiagoa izan daiteke, alde batetik, gaitasun pedagogikoak gehitzen badituzte eta bokazio, motibazio edo gaitasun sozioemozionalak aztertzen badituzte, eta, bestetik 4.7 xedearekin lotutako edukiak gehitzen badira ere. Ildo horretatik, egokitzat jotzen dugu edukiak berrikustea gizarte zibileko sektore espezializatuen parte-hartzearekin.
- Irakaskuntzan hasteko ikuspegi praktikoaren proposamena positiboa da, eta aniztasun handiagoarekin zehaztu behar da profesionalen ikaskuntzan, hau da, praktikak testuinguru desberdinetako hainbat ikastetxetan egin behar dira, esperientzia praktikoek metodologia berritzaileak jaso behar dituzte eta ikastetxeen inguruneen eraldaketa soziala bilatu behar dute (besteak beste zerbitzu-ikaskuntza, ikaskuntza-komunitateak eta beste lurralde edo toki batzuetako irakasleekiko trukeak).
- Premiazkoa eta funtsezkoa da Irakasleen Prestakuntzarako Unibertsitate Masterraren practicuma indartzea. Testuinguruarekin, eraldaketarekin eta garrantzi sozialarekin lotutako esperientzia esanguratsuetarako sarbide goiztiarra eta tutoretzapekoa mesedegarria da irakasleen prestakuntza kritiko eta aktiborako. Horri esker, gainera, gizarte zibila, ikastetxeak eta unibertsitateak elkarlanean arituko dira hezkuntza-komunitate gisa, sozialki esanguratsua izango den hezkuntza eskaintzeko. Hala ere, Ministerioaren proposamenean irakaskuntzan hasteko epe hori lausotuta eta zatituta gelditzen da, eta funtsean hezkuntza-fakultateen eta ikastetxeekin eta erakunde sozialekin koordinatzeko duten borondatearen menpe egongo da.
- Azpimarratzen dugu beharrezkoa dela etengabeko irakaskuntza-prestakuntzaren kalitatea hobetzea, Irakaskuntza Gaitasun Profesionalen Esparruetan oinarrituta eskuragarri dagoen prestakuntza-eskaintza guztian. Horren ehuneko bat orekatua izango da, eta baliokidea hiritartasun globalaren gaitasun propioei buruzko eskaintzaren gainerako gaitasunekiko (tokiko eta munduko errealitatearen ulermen kritikora, ikasleen parte-hartzera eta ikaskuntza sozioemozionalera, esanahienera eta esperientzienera bideratuta, metodologia kritiko, hausnartzaile eta kolaboratzaileak erabilita, ikasten eta ikastetxearen ingurunean sartzen).
- Ados gaude irakaslea engranajearen funtsezko pieza dela dioen baieztapenarekin; herritartasun globalaren berezko gaitasunak ebaluatu behar zaizkio, eta garapen profesionalagatik aintzatetsi behar da. Hala ere, hori burokrazia gehigarririk sortu gabe pentsatu behar da. Ondoko herrialdeekin alderatuta, Espainiako irakasleak gutxiago ebaluatzen dira, aintzatesten txikiagoa jasotzen dute lanagatik eta ez dute tutoretza edo laguntzarik izan.
Egungo sisteman, hezkuntzako gaitasunen banaketa erronka gehigarria da proposamen horiek praktikan jartzeko: ikastetxeek eta toki-erakundeek geroz eta gaitasun txikiagoa dute erabakiak hartzeko, eta askotan autonomia-erkidegoek atzera botatzen dituzte. Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailearen aldeko Mugimenduak Hezkuntza Ministerioari eskatzen dio erreforma-proposamenak zehazten jarraitzeko, 4.7 xedean identifikatutako erronkak kontuan hartuta anbizioak handitzeko, horiek aurrera eramateko beharrezko baliabideak mobilizatzeko eta gainerako hezkuntza-eragileak elkarrizketan sartzeko. Elkarrizketa konstruktiboaren alde egiten dugu, hezkuntza-sisteman lan egiten duten milaka irakasleek bat egin dezaten, euren gaitasunekin, 2030 Agendak adierazten dituen erronka globalekin.
* 4.7 xedearen gaineko eragin politikoa modu kolektiboan eraikitzeko interesa duen erakundea, sarea edo plataforma bazara, Manifestu hau irakurtzera gonbidatzen zaitugu.
